Yapay Zeka Teknolojisinin İnsan Hayatını İyileştirme Potansiyeli
Yapay zeka (Artificial Intelligence – AI) son yıllarda hızla gelişen ve hayatımızın her alanında giderek daha fazla yer kaplayan bir teknolojidir. Yapay zaka teknolojisinin insan hayatına yönelik katkısı gün geçtikçe artmaktadır. ChatGPT ile büyük bir ivme kazanan yapay zeka uygulamaları, Google Gemini’ın yeni yapay zeka modelinin piyasaya çıkmasıyla teknoloji bazlı üretkenliği önümüzdeki dönemde oldukça artıracaktır. Bununla birlikte, yapay zekanın insan yaşamına potansiyel etkisi sadece bu tür bir üretkenlikle sınırlı değildir. Peki yapay zeka, sağlıktan eğitime, yaşamın her yönünü nasıl etkileyebilir ve insanlar üzerindeki olumlu etkileri neler olabilir?
Yapay zeka teknolojisinin insan hayatını iyileştirme potansiyeli oldukça yüksektir. Bunun tam tersini gösteren, karanlık yönlerine vurgu yapan distopik görüşler de olsa, bu teknolojinin insan hayatına yönelik olası katkısını araştıran şimdiden birçok çalışma vardır. Örneğin, yapay zeka tabanlı uygulamaların depresyonun erken teşhisindeki etkisi bir araştırmada konu alınmıştır. Bu araştırmada, derin öğrenme tabanlı yüz ifadesi tanıma algoritmalarının depresyon teşhisinde kullanılabileceği gösterilmiştir. Araştırmacılar, 3.000’den fazla kişinin yüz ifadesi görüntülerini içeren bir veri kümesi üzerinde bir dizi algoritmayı test ettiler. Araştırmacılar, en iyi performansı gösteren algoritmanın, depresyonlu bireylerin yüz ifadelerinden depresyonsuz bireylerden daha fazla “üzüntü” ve “üzgünlük” ifadelerini tespit edebildiğini belirlediler. Bu algoritma, depresyonlu bireyleri %80 doğrulukla tespit edebilmiştir. Bu veriler yapay zekanın, depresyonu erken teşhis etmek için kullanılabilecek potansiyel bir araç olduğunu gösteriyor (H. Zhang vd., 2022) Ayrıca, benzeri uygulamalar, insanların stres ve kaygılarını azaltmalarına, özgüvenlerini artırmalarına ve sosyal destek bulmalarına yardımcı olmak için de test edilmiştir. Bir diğer çalışmada, yapay zeka tabanlı bir kişisel gelişim uygulamasının, kullanıcıların hedeflerine ulaşma olasılığını artırıp artırmadığı araştırılmıştır. Uygulamanın, kullanıcıların hedeflerini takip etmesine, ilerlemesini izlemesine ve geri bildirim almasına yardımcı olduğu bulgulanmıştır (N. A. Aarts vd., 2022).
Elbette bu tür araştırmalardan çıkan sonuçların halen test aşamasında olduğu unutulmamalıdır. Ancak bizlere yapay zeka teknolojisinin potansiyeli hakkında şu mesajı vermektedir: İnsan zihninin anlayabileceğinin çok ötesinde bilgileri algılayıp yorumlayabilen ve çözüm sunabilen bir teknoloji geliştiğinde, insanlar sadece bu zekaya güvenmekle kalmayacak, onun daha iyi hale gelmesi için ona hizmet etmek durumunda kalacaktır. Bu demek oluyor ki, her türlü mesleğin geleceği yapay zeka ile tamamen değişebilme potansiyeli taşıyor. İşte bundan sonraki kısımda, yakın bir gelecekte günlük yaşamımızda görmeyi bekleyebileceğimiz yapay zeka temelindeki bazı uygulamaları ele alıyoruz.
- Kişisel Gelişim: Yapay zeka kısa bir zaman içinde insan potansiyelini geliştirmek için etkili bir araç haline gelebilir. İnsanın kendisini tanımasında ve geliştirmesinde kullanılabilir. İnsanın bilişsel dünyasına entegre olan bir yapay zeka teknolojisinin insan gelişimine yapacağı katkının sınırı yoktur. İnsanların kişisel sınırlarını fark etmelerini ve bunları aşmak için kendilerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır. Ayrıca karar verme sürecine doğrudan dahil olarak başarılı sonuçlar almalarına katkı sağlayacaktır.
- Teşhis ve Tedavi: Yapay zeka teknolojisinin sağlık dünyasındaki katkısının basit bir örneğini depresyonun erken teşhisindeki bir araştırmada bahsettik. Peki diğer hastalıklar, hatta ölümcül hastalıklar söz konusu olduğunda neler olabilir? Bu teknoloji tüm hastalıkların teşhis ve tedavisinde bir numaralı araç olacaktır. Ayrıca yeni ve daha etkili yöntemler geliştirmek için de kullanılacaktır. Bu teknoloji sağlık sistemini tümüyle değiştirecektir.
- Eğitim ve Öğrenme: Yapay zekanın eğitim sistemine dahil olması, eğitimde kişiselleştirmeyi artırırken, sanal gerçekliğin kullanılmasıyla öğrenme verimliliği yükselecektir. Kişi bazlı ve deneyimsel öğrenme ile insanların bilişsel yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır. İnsanların hafızalarını, dikkatlerini ve problem çözme becerilerini geliştirmelerine olanak sağlayacaktır. Sonuçta, insanların öğrenme yetkinliğini, üretkenliğini ve yaşam kalitesini iyileştirmelerine yardımcı olacaktır. Ancak asıl devrimsel sonuç şu olabilir: Bilginin hatırlanmasını, öğrenmenin birincil amacı haline getiren eskimiş anlayış tarih olurken, yerini yaratıcı düşünmenin geliştirilmesine bırakacaktır.
- Sağlıklı Yaşam: Bireysel yaşama entegre edilen yapay zeka teknolojisi zaten günümüzde insanların sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olmaktadır. Ancak ilerleyen zamanla birlikte, bir insanın fiziksel ve düşünsel süreçlerine adapte olan yapay zeka teknolojisi, elde ettiği verileri yorumlayabildiğinde ve güvenilir çözümler üretmeye başladığında, sağlıklı bir yaşam için daha güçlü bir etki yaratabilir. Yapay zeka tabanlı uygulamalar, şimdiden bu basit haliyle bile insanların rahatlama tekniklerini öğrenmelerine, meditasyon yapmalarına ve olumlu düşünceler geliştirmelerine yardımcı olabilmektedir. Ancak sizi sizden daha iyi tanıyan bir teknoloji hayatınıza girdiğinde, özgüven ve öz saygınızın gelişmesinde, hedeflerinize ulaşmak için gerekli motivasyonu bulmanızda gerçek bir katkı sağlayacaktır. Sonuçta hepimizin istediği şey de kendimizi daha iyi hissetmek ve daha tatminkar bir yaşam sürmek değil mi?
- İletişim ve İlişkiler: İnternet ve iletişim teknolojisindeki gelişmeler, zaten son yıllarda insanların birbirleriyle bağlantı kurmasına, yeni insanlarla tanışmasına ve yalnızlık duygularını azaltmasına yardımcı olmaktadır. Buna entegre olan yapay zeka modelleri ayrıca insanın kendisiyle de doğru ve güçlü bir ilişki içinde olmasına fazlasıyla katkı sağlayacaktır. Kısa bir zamanda kişisel dünyasına entegre olan yapay zeka teknolojisi, kişinin kendisine en yakın dostu haline gelebilir. (Bunu biraz olsun anlamak için “Her” filmini izlemenizi öneririz.)
Yapay zeka teknolojisi elbette halen gelişme aşamasındadır. Ancak zaman geçtikçe insan hayatını iyileştirme potansiyeli oldukça yüksektir. Yapay zeka teknolojisinin bu potansiyel faydalarının hayata geçirilmesi için, araştırma ve geliştirme çalışmalarının artarak devam etmesi gereklidir. Ayrıca, bu teknolojinin etik ve yasal yönleriyle her açıdan ele alınması gerektiği aşikardır. Doğru ve güvenilir bir temele dayanan sonuçlar alındıkça yapay zekaya olan güven artacaktır. Ancak yapay zeka teknolojisi, halen onu kontrol eden insanların etik değerlerine bağımlı haldedir. En azından bir süre için. Ve onun ne yönde evrileceği ve gelişeceği, onu yönlendiren insanların niyetleriyle paralel şekilde ilerleyecektir.
Kaynakça:
H. Zhang, Y. Wang, Y. Wang ve Y. Sun (2022) Depression detection using facial expression recognition with deep learning, IEEE Transactions on Biomedical Engineering.
N. A. Aarts, J. van den Bos, A. D. de Vries, M. A. Dijkstra ve C. H. de Ridder (2022) Artificial intelligence-based self-regulation support: A field experiment on the effects of personal goal tracking and feedback, Journal of Personality and Social Psychology.
